Z Katarzyną Łukowską, zastępczynią dyrektora KCPU ds. profilaktyki i współpracy z samorządami rozmawia Anna Hernik-Solarska.
Anna Hernik-Solarska, redaktorka portalu strategiejst.pl: Samorządy mają dwa ustawowe zadania w ramach gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii, na podstawie których mogłyby wspierać lekarzy w przeciwdziałaniu przemocy domowej: „ochrona rodzin przed przemocą domową” i „prowadzenie działalności informacyjnej i edukacyjnej oraz działalności szkoleniowej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych”, a jak wiadomo, jednym z problemów związanych z alkoholem jest przemoc domowa. Jak zatem samorządy mogą wspierać kampanię „Lekarzu, reaguj na przemoc”?
Katarzyna Łukowska, zastępca dyrektora KCPU: Samorządy gminne mają całkiem sporo możliwości, żeby realnie wesprzeć lekarzy w przeciwdziałaniu przemocy domowej – nie tylko „od strony papierowej”, lecz także w praktyce, tak aby lekarze nie byli w tym osamotnieni. Edukacja lekarzy to finalnie działania na rzecz ochrony osób doznających przemocy domowej. To podobnie jak samorządy wspierają pracowników socjalnych, policjantów, nauczycieli w ramach ich przygotowania do przeciwdziałania przemocy domowej
Czyli co konkretnie mogą zrobić gminy?
Mogą organizować szkolenia dla lekarzy i ogólnie dla personelu medycznego, czyli także dla pielęgniarek i ratowników medycznych, z rozpoznawania objawów przemocy, wypełniania dokumentacji, komunikacji z osobą doświadczającą przemocy. Warto prowadzić osobno szkolenia dotyczące przemocy wobec dzieci, ponieważ jej rozpoznanie wymaga szczególnych kompetencji lekarza, bo sygnały są często subtelne, niespecyficzne i mogą łatwo zostać pomylone z innymi problemami zdrowotnymi czy rodzinnymi. Także rozmowa z dzieckiem wymaga innego języka i podejścia niż rozmowa z dorosłym. Trzeba umieć zadawać pytania w sposób, który nie zastraszy dziecka i nie zasugeruje odpowiedzi, np. lepiej zadawać pytania otwarte „Opowiedz, jak to się stało” zamiast „Czy ktoś cię uderzył?”. Podczas takich szkoleń należy omówić nie tylko kwestie medyczne, ale także prawne związane z przemocą domową: jak zapewnić dziecku ochronę przez pracownika socjalnego przy udziale policji i przedstawiciela ochrony zdrowia; zachowanie tajemnicy lekarskiej a udział przedstawiciela ochrony zdrowia w systemie przeciwdziałania przemocy domowej; uruchomienie procedury „Niebieskie Karty”; powiadomienie sądu rodzinnego itp. Inne możliwe działania to przygotowanie i dostarczenie do placówek medycznych materiałów edukacyjnych (ulotek, plakatów, broszur) dla pacjentów i lekarzy. Ulotki i inne materiały edukacyjne na temat przemocy mogą być dla lekarza bardzo pomocnym narzędziem, bo spełniają kilka ważnych funkcji – zarówno w pracy z pacjentem, jak i w samej profilaktyce. Ułatwiają rozpoczęcie rozmowy o trudnym temacie (np. wręczenie lub wyeksponowanie materiału może być „bezpiecznym sygnałem”, że lekarz jest gotowy wysłuchać i pomóc), a także przekazują kluczowe informacje, które pacjent może zabrać do domu. Ulotki czy broszury wzmacniają świadomość i motywację do szukania pomocy.
Można także zachęcić gminy, aby upowszechniły kampanię i przygotowane materiały edukacyjne w swoich POZ i innych placówkach medycznych.
Informacja o kampanii zostanie przekazana do każdego POZ i do każdej gminy, ale i tak chciałabym, żeby samorządy nagłośniły tę kampanię, np. przekazując informacje lokalnym mediom czy wysyłając informacje do POZ i prywatnych placówek ochrony zdrowia o lokalnych miejscach pomocy. Dobrze, żeby lekarze wiedzieli, jak wygląda ich lokalny system pomocy i gdzie skierować osobę doznającą przemocy domowej. Gmina mogłaby mieć tzw. stały punkt konsultacyjny dla lekarzy, czyli mogłaby wyznaczyć osobę kontaktową w gminie (np. w OPS), do której lekarz może szybko zadzwonić w sprawie pacjenta podejrzanego o doświadczanie przemocy.
Podsumujmy: samorządy gminne mogą w ramach środków z tzw. korkowego oraz z tzw. małpek finansować działania edukacyjne i szkoleniowe skierowane do lekarzy z obszaru przemocy domowej?
Tak, to zadanie wpisuje się w lokalną międzysektorową politykę przeciwdziałania negatywnym skutkom spożywania alkoholu, ponieważ jednym z czynników ryzyka przemocy domowej jest alkohol, i dlatego takie zadanie może być finansowane również z tzw. małpek.