O tym, w jakie projekty i działania angażuje się Fundusz, oraz o roli współpracy i podejmowania wspólnych działań wielu instytucji rozmawiamy z Zastępcą Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia Markiem Augustynem.
Jakie działania NFZ kieruje do lekarzy i personelu medycznego, które mogą wspierać ich w reagowaniu na przemoc doświadczaną przez pacjentów trafiających do ich gabinetów?
Od czasu obowiązywania ustawy potocznie zwanej ustawą Kamilka wszystkie placówki lecznicze zobligowane są do opracowania i stosowania na terenie swojej jednostki standardów ochrony małoletnich przed przemocą. NFZ w ramach realizacji międzynarodowego projektu CIRCE-JA (https://circeja.eu) zajmuje się diagnozą potrzeb i wsparciem placówek POZ (podstawowej opieki zdrowotnej) w zwiększaniu wiedzy w zakresie wprowadzania bezpiecznych relacji między dziećmi a personelem oraz opracowaniu i wdrożeniu procedur interwencji w przypadku podejrzenia przemocy. Przewidziana jest seria szkoleń dla personelu medycznego i koordynatorów odpowiedzialnych za przestrzeganie standardów w jednostce. Na początku roku Fundusz skierował do wszystkich ponad 8,5 tysiąca placówek POZ ankietę dotyczącą stanu wdrażania przez nie standardów ochrony dzieci. Z 1426 świadczeniodawców, którzy odpowiedzieli na ankietę, około 500 pracowników POZ zadeklarowało chęć wzmocnienia swoich kompetencji w tym obszarze.
Czy współpraca międzynarodowa w tym obszarze jest ważna i dlaczego?
Zjawiska, które obserwujemy w Polsce, mają miejsce również w innych krajach, dlatego ciekawe jest korzystanie z dobrych praktyk wypracowanych przez naszych sąsiadów z Unii Europejskiej i na świecie.
Przyczyną, dla której Fundusz szerzej zajął się tym tematem, jest przede wszystkim zaangażowanie w projekt CIRCE-JA, łączący przedstawicieli 14 krajów europejskich, na rzecz wzmocnienia środowiska podstawowej opieki zdrowotnej. Implementacja dobrej praktyki z Portugalii „Działania na rzecz zdrowia dzieci i młodzieży zagrożonej oraz działania w dziedzinie zdrowia na rzecz płci, przemocy i cyklu życia” polegającej na łączeniu środowisk z różnych sektorów, które działają we wspólnym celu, jakim jest ochrona dzieci przed przemocą, jest pewnego rodzaju drogowskazem dla działań zaplanowanych przez NFZ.
Jednocześnie Narodowy Fundusz Zdrowia podpisał porozumienie z UNICEF, aby jeszcze bardziej wykorzystać doświadczenia i przykłady międzynarodowe oraz aby podzielić się tą wiedzą ze środowiskiem medycznym. Nie wszystkie rozwiązania z innych krajów będą się wprost nadawały do zaadaptowania w Polsce, ale mogą stanowić podwaliny pod szeroko zakrojoną dyskusję na temat ochrony dzieci przed przemocą. Współpraca ta wzmocni również system ochrony zdrowia, system rozpoznawania, reagowania i zapobiegania przemocy wobec dzieci i młodzieży, w tym z niepełnosprawnością intelektualną i doświadczeniem uchodźczym.
Dlaczego współpraca pomiędzy różnymi urzędami i organizacjami daje szansę na lepsze zapobieganie zjawisku przemocy domowej?
Narodowy Fundusz Zdrowia, który reprezentuję, uważa, że uwzględnienie międzysektorowej integracji usług z zakresu zdrowia, edukacji, sprawiedliwości i spraw społecznych zwiększa szanse skutecznych działań na rzecz dzieci, młodzieży i dorosłych, czyli osób, które mogą doświadczać przemocy, zarówno domowej, jak i rówieśniczej czy innej. Współpraca pomiędzy instytucjami publicznymi w celu poprawy dostępności i jakości usług dla osób doznających przemocy powinna odbywać się zgodnie z założeniami Rządowego Programu Przeciwdziałania Przemocy Domowej na lata 2024–2030.
NFZ ma swoich przedstawicieli w Zespole do spraw Ochrony Małoletnich Ministerstwa Sprawiedliwości, podejmuje współpracę z organizacjami pozarządowymi, na tym polu z Fundacją Dajemy Dzieciom Siłę, która również prowadzi swoje działania na rzecz dzieci pokrzywdzonych, między innymi zabezpiecza działanie telefonu zaufania. Fundusz współpracuje z Ministerstwem Zdrowia i Krajowym Centrum Przeciwdziałania Uzależnień, aby wzmocnić kampanie kierowane do lekarzy.
Współpraca z organizacjami, które przez lata zdobywały doświadczenia w zakresie ochrony dzieci przed przemocą, jest silnym wsparciem dla NFZ, ale również gwarancją, że planowane przez NFZ działania zostaną opracowane prawidłowo i odpowiedzą na realne potrzeby środowiska medycznego.
Jak widzi Pan rolę NFZ w systemie przeciwdziałania przemocy domowej?
Rola NFZ w systemie zapobiegania przemocy domowej może obejmować: finansowanie świadczeń zdrowotnych dla ofiar przemocy domowej, w tym zapewnianie dostępu do specjalistycznej pomocy medycznej i psychologicznej, wspieranie programów profilaktycznych i edukacyjnych dla personelu medycznego oraz pacjentów, zwiększających świadomość na temat skutków przemocy i sposobów jej zapobiegania, oraz uczestnictwo w systemie wczesnej identyfikacji przypadków przemocy domowej poprzez współpracę z placówkami POZ i szpitalami.
NFZ może również monitorować realizację świadczeń dla ofiar przemocy oraz wspierać edukację społeczną na temat przemocy domowej poprzez udział w kampaniach informacyjnych i edukacyjnych skierowanych do społeczeństwa, pozyskiwać fundusze UE na organizowanie szkoleń dla personelu medycznego i pracowników placówek zdrowotnych, promować materiały, filmy oraz wartościowe treści opracowane przez innych partnerów.
Organizowanie spotkań roboczych z profesjonalistami z innych instytucji, w szczególności działań społecznych, wymiaru sprawiedliwości, edukacji i sił bezpieczeństwa mogą również przyczynić się do zacieśnienia relacji międzysektorowych.
Dlaczego NFZ angażuje się w kampanię „Lekarzu, reaguj na przemoc”?
Na obecnym etapie Fundusz skupia się na wsparciu lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, lekarzy rodzinnych, pediatrów w sytuacji zetknięcia się z problemem przemocy w stosunku do dzieci, a szczególnie tych najmłodszych, które nie chodzą do żadnej placówki wychowawczej, takiej jak żłobek czy przedszkole. Kampania „Lekarzu, reaguj na przemoc” jest komplementarna do działań Funduszu i odwrotnie. Poza tym NFZ stoi na stanowisku, że jedynie wspólne działania na wielu płaszczyznach i z udziałem różnych instytucji, które stykają się z problemem przemocy, mają sens i większą siłę oddziaływania. Obie instytucje skupiają się na wzmocnieniu kompetencji lekarzy w zakresie rozpoznawania i przeciwdziałania przemocy, aby byli lepiej przygotowani w radzeniu sobie w takich sytuacjach, zarówno w przypadku dzieci, jak i dorosłych.
Rozmawiała: Anna Hernik-Solarska